"Wypalenie zawodowe. Źródła mechanizmy zapobieganie". Książka badaczki Uniwersytetu Gdańskiego

Kiedyś uważano, że wypalenie zawodowe grozi głównie przedstawicielom zawodów związanym z kontaktem z ludźmi oraz niesieniem im pomocy: lekarzom, pielęgniarkom, nauczycielom, pracownikom socjalnym i psychologom, ale według obecnego stanu wiedzy, jak zauważa autorka książki dr Beata Mańkowska, na syndrom ten narażeni są przedstawiciele wszystkich zawodów i w każdym wieku, choć szczególnie osoby młode i rozpoczynające dopiero karierę zawodową - pełne zapału i idealizmu zawodowego, który, w zderzeniu z rzeczywistymi wymogami i warunkami pracy okrutnie rozczarowuje.

- Okazuje się, iż najistotniejszymi źródłami wypalenia są czynniki organizacyjne, a więc nie tyle treść pracy, ile jej kontekst, w tym brak sprawiedliwości, poczucie osamotnienia i brak wsparcia, przeciążenie liczbą obowiązków, brak nagród w pracy, konflikty interpersonalne. Trudne warunki pracy nie wystarczą jednak, by się wypalić - sprzyjają temu również pewne cechy osobowości. - tłumaczy dr Beata Mańkowska. Autorka wspomina w książce o badaniach, które pokazują, że bardziej podatne na wypalenie są osoby neurotyczne, nadwrażliwe, lękliwe, pełne napięcia, o niskim poczuciu własnej wartości, bierne, zależne, postrzegające sytuacje trudne bardziej w kategoriach zagrożenia niż wyzwania. Istotnym wyznacznikiem wypalenia są bowiem sposoby radzenia sobie ze stresem, a brak elastyczności w ich stosowaniu zwiększa groźbę rozwoju wypalenia.

Mimo prowadzonych od lat badań mających na celu poznanie specyfiki wypalenia zawodowego wciąż nie skonstruowano jednolitego modelu wyjaśniającego jego fenomen. Ponadto badacze prezentują bardzo rozbieżne koncepcje w metodologicznym ujęciu tego zjawiska, a także jego nomenklaturze co pokazuje złożoność tego zagadnienia. Niniejsze opracowanie stanowi zatem próbę przedstawienia aktualnego stanu wiedzy na temat wypalenia zawodowego z perspektywy różnych badaczy, a z drugiej strony opisuje istotne mechanizmy jego rozwoju.

Autorka książki jest psychologiem klinicznym i wieloletnim superwizorem konsultującym trudności, z jakimi borykają się pracownicy na różnych stanowiskach. Łączy praktykę z teorią, bowiem w 2012 roku obroniła z wyróżnieniem rozprawę doktorską pt. "Wpływ stresogennych warunków pracy, cech osobowości oraz stylów radzenia sobie ze stresem na wypalenie zawodowe pracowników pomocy społecznej", a obecnie kontynuuje swe zainteresowania badawcze zagadnieniem stresu w miejscu pracy i wypalenia zawodowego jako adiunkt Instytutu Psychologii Uniwersytetu Gdanskiego. Uważa, iż "trafna diagnoza wypalenia stanowi warunek powodzenia profilaktyki na wszystkich jej poziomach. Póki jednak sama istota wypalenia i mechanizmy jego rozwoju nie zostaną w pełni poznane, a spór wokół definicji oraz postępujących objawów rozstrzygnięty, trudno będzie pomagać osobom już dotkniętym wypaleniem, a jeszcze trudniej - zapobiegać jego rozwojowi".

- Mając na uwadze, iż wypalenie zawodowe uznane zostało za największe zagrożenie, z którym muszą zmierzyć się osoby aktywne zawodowo, warto poznać jego naturę i mechanizmy, by chronić siebie i innych przed jego zgubnymi skutkami - apatią, bezsilnością i depresją. Może bowiem dotknąć każdego z nas! - dodaje autorka.